سبک شناسی اشعار محمد رضا شفیعی کدکنی

محمدرضا شفیعی کدکنی (م.سرشک) یکی از پرمایه ترین و آگاه ترین شاعران روزگار ماست. وی شاعری را با غزل و مجموعه ی "زمزمه ها" آغاز می کند که نمودار توانایی و آگاهی وی از شعر کلاسیک فارسی است و به خصوص قدرت او را در غزل سرائی تأیید می کند؛ با وجود این، به زودی قالب و بیان شعر سنتی را رها کرده و به سوی شکل و زبان شعر نیمائی روی می آورد و نیز شعر غنائی و تغزلی را تقریبا ً کنار می گذارد و به شعر اجتماعی و حماسی جدید می پردازد. در سطح "زبانی" او مایه ی فراوانی را که از زبان و ادب فارسی اندوخته دارد،نشان می دهد. این توانایی گاه حاصل اُنس وی با زبان دری - زبان دیرین مردم خراسان- است. زبان شعری شفیعی کدکنی نرم و پرتوان است و هرگز به دنبال وزن های عجیب و غریب نمی رود و نیز قافیه رابه دلیل تناسب آوائی،موسیقیائی ومعنائی والبته باضرورت نگرش نیمائی به عنوان عنصری ضروری در شعر، تلقی می کند. به طور کل شعر او را می توان ازلحاظ انسجام در شکل ظاهر وتناسب درون ساختاری از موفق ترین اشعار روزگار دانست. در سطح "ادبی" تسلط و علاقه ی وی نسبت به سنت ادب فارسی نمودار است. اما با اینکه تمام آرایه های ادبی در شعر او به زیبایی جای خود را باز می کنند اشعار وی از تصنّع و تکلّف به دور است؛ و استفاده ی به اندازه و بجای او از صور خیال که پدیدآورنده ی موسیقی معنوی شعر است به گونه ای دلکش و پرتأثیر دیده می شود. طبیعت و تشبیه در اشعار م. سرشک جایگاه ویژه ای دارد؛ اصولا ً برای شفیعی، طبیعت حالت تمثیلی دارد و آنرا با انسان می آمیزد. این عشق به طبیعت و همه ی مظاهر آن در همه ی اشعار وی دراشکال مختلف جلوه گر است. علاقه ی فراوان وی به تشبیه او را به کاربرد انواع تشبیه وامی دارد و این کاربرد، خوانش وبه همراه آن دریافت سریع را برای خواننده دارد. در سطح فکری پس از تحول و تحویل از غزل های عاشقانه که بزرگترین مایه ی الهام اشعار اوست؛ به عنوان شاعری آگاه، روشن بین و اجتماعی به اشعار اجتماعی، حماسی و انسانی می پردازد. وی دردهای اجتماع را گاه با طبیعت که همدم دیرینه ی اوست در میان می گذاردو به سوگ می نشیند و بنابر تعهد و مسئولیتی که در برابر جامعه و مردم دارد با خشم و خروش پیام و رسالت اجتماعی خود را ابلاغ می کند.